Câu hỏi: Tôi cùng các bạn trong lớp đã chế lại một bài hát cũ để tham gia cuộc thi văn nghệ của trường. Bây giờ, chúng tôi muốn đăng ký bản quyền cho bài hát này. Vậy Luật sư cho tôi hỏi, nhạc chế có bị coi là đạo nhạc không? Tác phẩm nhạc chế có thể đăng ký bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ không? Nếu đăng ký bảo hộ thành công thì thời hạn bảo hộ là bao lâu?
Trả lời: Cảm ơn bạn đã gửi câu hỏi đến Luật Hà Đô. Câu hỏi của bạn chúng tôi xin chia sẻ thêm thông tin và tư vấn như sau:
Pháp luật hiện hành chưa có quy định cụ thể về “nhạc chế” và “đạo nhạc”. Tuy nhiên, có thể hiểu đơn giản rằng nhạc chế là những bài hát được tác giả cải biên lại từ các ca khúc cũ, thay đổi lời ca hoặc giai điệu để sáng tạo ra một phiên bản mới mang dấu ấn cá nhân. Trong khi đó, đạo nhạc là hành vi sử dụng, sao chép một phần hoặc toàn bộ tác phẩm âm nhạc của người khác mà không có sự cho phép, rồi tuyên bố đây là sáng tác của mình. Để xác định một tác phẩm nhạc chế có phải là đạo nhạc hay không, chúng ta cần xem xét đến các yếu tố như mức độ thay đổi so với tác phẩm gốc, tính sáng tạo của bài hát, sự đồng ý của tác giả gốc và mục đích sử dụng tác phẩm nhạc chế. Tuy nhiên, việc xác định chính xác đâu là sáng tạo, đâu là đạo nhái vẫn còn nhiều tranh cãi do thiếu quy định rõ ràng.
Nhạc chế còn được coi là tác phẩm phái sinh, là một trong các loại hình tác phẩm được bảo hộ quyền tác giả. Vì vậy, dù nhạc chế chỉ là những ca khúc được viết lại nhưng chúng vẫn có thể đăng ký bảo hộ quyền tác giả nếu đáp ứng các điều kiện sau:
Một là, không gây phương hại đến quyền tác giả của tác phẩm gốc. Các ca khúc nhạc chế không được bóp méo, xuyên tạc hoặc làm ảnh hưởng đến danh dự, uy tín và quyền lợi của tác giả bài hát gốc. Điều này bao gồm cả quyền tài sản và quyền nhân thân của tác giả.
Hai là, không sao chép tác phẩm của người khác. Theo Khoản 3 Điều 14 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 (sửa đổi, bổ sung năm 2022), tác phẩm được bảo hộ phải do tác giả trực tiếp sáng tạo bằng lao động trí tuệ của mình, không sao chép từ tác phẩm của người khác. Do đó, dù nhạc chế là tác phẩm được cải biên lại từ ca khúc cũ, nó vẫn phải được tạo ra dựa trên sự sáng tạo và lao động trí óc của người tác giả.
Ba là, được sự cho phép của tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả. Khoản 2 Điều 20 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 (sửa đổi, bổ sung năm 2022) quy định quyền làm nhạc chế do tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả độc quyền thực hiện hoặc cho phép tổ chức, cá nhân khác thực hiện. Do đó, để thực hiện quyền này, các cá nhân, tổ chức khác phải được sự cho phép và/hoặc trả tiền bản quyền cho tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả trừ khi có quy định pháp luật khác. Nếu không có sự cho phép, hành vi này sẽ bị coi là xâm phạm quyền tác giả và bài hát này sẽ không thể đăng ký bảo hộ quyền tác giả.
Bốn là, phải có dấu ấn riêng của tác giả cải biên. Nhạc chế là ca khúc được cải biên từ các ca khúc cũ, nên để có thể đăng ký bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ, bài hát nhạc chế cần có sự sáng tạo mới mẻ, mang dấu ấn riêng của người cải biên. Điều này có thể là sự thay đổi về giai điệu, lời ca, hoặc phong cách biểu diễn, tạo ra một phiên bản khác biệt với bài hát gốc.
Tóm lại, nhạc chế là một hình thức sáng tạo thú vị, nhưng để được pháp luật bảo vệ, bạn cần tuân thủ nghiêm túc các quy định về quyền sở hữu trí tuệ. Việc tôn trọng quyền tác giả của người khác, sáng tạo độc đáo và tuân thủ các thủ tục pháp lý là những yếu tố quan trọng để bảo vệ quyền lợi của bản thân và góp phần xây dựng một cộng đồng sáng tạo lành mạnh. Trường hợp bài hát nhạc chế của bạn đáp ứng đủ các điều kiện pháp lý thì thời hạn bảo hộ quyền tác giả được xác định như sau:
Quyền nhân thân, bao gồm quyền đặt tên, quyền đứng tên thật hoặc bút danh trên tác phẩm, quyền bảo vệ sự toàn vẹn của tác phẩm không cho người khác xuyên tạc, sửa đổi, cắt xén dưới bất kỳ hình thức nào gây phương hại đến danh dự và uy tín của tác giả sẽ được bảo hộ vô thời hạn.
Quyền công bố tác phẩm và các quyền tài sản được bảo hộ suốt cuộc đời tác giả và 50 năm tiếp theo sau khi tác giả qua đời. Trường hợp bài hát của bạn có nhiều tác giả thì thời hạn bảo hộ chấm dứt vào năm thứ 50 sau năm đồng tác giả cuối cùng qua đời.
Trên đây là một số chia sẻ thông tin và tư vấn của Công ty Luật Hà Đô, trường hợp Quý khách hàng muốn được tư vấn chi tiết về đăng ký bảo hộ sở hữu trí tuệ đối với tác phẩm, quyền tác giả,...vv, vui lòng liên hệ với chúng tôi qua tổng đài tư vấn pháp luật hotline 19006280 hoặc email infor@hado-law.com.
Công ty Luật Hà Đô luôn mong đợi và sẵn lòng đồng hành để giải đáp các thắc mắc và cung cấp dịch vụ cho Quý khách.
Trân trọng cảm ơn!
Tin tức & Sự kiện
Thư viện pháp luật
Hoạt động của Luật Hà Đô