Câu hỏi: Luật sư cho tôi hỏi: Tôi muốn thay đổi lời của bài hát đã có sẵn để tạo ra một bài hát mới mang phong cách khác (phong cách của riêng tôi) thì có phải là “nhạc chế” không? Theo tôi biết, nhạc chế hiện nay được sử dụng khá phổ biến, tôi muốn biết việc chế nhạc có bị coi là hành vi vi phạm pháp luật không? Tác phẩm nhạc chế có thể đăng ký bảo hộ sở hữu trí tuệ về quyền tác giả không?
Trả lời: Cảm ơn bạn đã gửi câu hỏi đến Luật Hà Đô. Câu hỏi của bạn chúng tôi xin chia sẻ thêm thông tin và tư vấn như sau:
Việc thay đổi lời của bài hát đã có sẵn (thường là bài hát đã nổi tiếng, được nhiều người biết đến) để tạo ra một bài hát mới với lời ca mang ý nghĩa hoặc phong cách mới thì được gọi là “nhạc chế”. Nhạc chế tồn tại trong đời sống xã hội như một dạng văn nghệ dân gian, giúp mọi người giải trí thư giãn. Nhạc chế xuất hiện trong nhiều ngữ cảnh, như trên mạng xã hội, trong các sự kiện văn hóa hoặc trong các tiết mục biểu diễn sân khấu và hài kịch. Có thể nói, nhạc chế đang là “trend” được người người nhà nhà hưởng ứng, sáng tạo.
Nhạc chế do tác giả cải biên lại từ ca khúc cũ, bằng việc thay đổi lời ca hoặc giai điệu của bài hát đó để tạo ra một “phiên bản mới”. Đa phần nhạc chế sẽ giữ nguyên phần giai điệu và thay đổi lời bài hát để tạo ra nội dung hài hước, châm biếm hoặc theo nhiều chủ đề khác nhau. Điều này khiến các ca khúc được chế lại thu hút đông đảo người nghe, nhất là khi nội dung lời bài hát gắn với một sự kiện nào đó đang được dư luận quan tâm.
Việc chế lại nhạc từ lâu đã không còn quá xa lạ với mọi người. Nhưng có lẽ vì coi nó là trào lưu nên mọi người chỉ quan tâm đến việc chế nhạc, đổi lời sao cho tạo ra được một phiên bản “hot” nhất mà bỏ qua vấn đề bản quyền.
Theo quy định của Luật Sở hữu trí tuệ năm 2005, sửa đổi bổ sung năm 2022, nhạc chế còn được hiểu là một tác phẩm phái sinh, thuộc một trong các loại hình tác phẩm được bảo hộ quyền tác giả. Và việc chế lại nhạc là quyền do tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả độc quyền thực hiện. Các tổ chức, cá nhân khác khi khai thác, sử dụng quyền này phải được sự cho phép của tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả. Thậm chí là phải trả tiền bản quyền hoặc các quyền lợi vật chất khác cho chủ sở hữu quyền tác giả. Trường hợp chế lại nhạc mà có khả năng gây phương hại đến danh dự và uy tín của tác giả còn phải được sự đồng ý bằng văn bản của tác giả.
Như vậy quy định pháp luật không cấm các cá nhân, tổ chức khác làm nhạc chế. Nhưng khi thực hiện, các cá nhân, tổ chức phải xin phép và được sự đồng ý của tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả. Tùy từng trường hợp, các cá nhân, tổ chức này còn phải trả tiền bản quyền và/hoặc các lợi ích vật chất khác. Nếu không sẽ bị coi là có hành vi vi phạm pháp luật, xâm phạm đến quyền của tác giả.
Tuy nhiên, không phải trường hợp nào cũng cần xin phép và trả phí bản quyền khi khai thác, sử dụng quyền làm nhạc chế này. Chẳng hạn như một số tác phẩm đã hết thời hạn bảo hộ, các cá nhân, tổ chức khác có thể chế nhạc mà không cần xin phép hay trả tiền, nhưng vẫn phải thông tin về tên tác giả và nguồn gốc, xuất xứ của tác phẩm. Các phiên bản mới được chế lại phải đảm bảo không xuyên tạc, bóp méo và gây hại đến hình ảnh, danh dự và uy tín của tác giả bài hát gốc. Bên cạnh đó, cũng cần phải lưu ý phân biệt giữa nhạc chế với “đạo nhạc”. Vì đạo nhạc là hành vi vi phạm pháp luật, không được đăng ký bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ.
Có thể thấy, việc xin phép tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả khi chế lại nhạc có ý nghĩa vô cùng quan trọng trong việc xác định quyền và nghĩa vụ của mỗi bên, đồng thời giảm thiểu các tranh chấp có thể phát sinh. Do đó, khi có nhu cầu chế nhạc thì các tổ chức, cá nhân nên liên hệ với tác giả để xin phép và trả tiền nhuận bút, thù lao (nếu cần). Đây cũng là một trong những điều kiện để nhạc chế có thể được đăng ký bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ.
Trên đây là một số chia sẻ thông tin và tư vấn của Công ty Luật Hà Đô, trường hợp Quý khách hàng muốn được tư vấn chi tiết về đăng ký bảo hộ sở hữu trí tuệ đối với tác phẩm, quyền tác giả,...vv, vui lòng liên hệ với chúng tôi qua tổng đài tư vấn pháp luật hotline 19006280 hoặc email infor@hado-law.com.
Công ty Luật Hà Đô luôn mong đợi và sẵn lòng đồng hành để giải đáp các thắc mắc và cung cấp dịch vụ cho Quý khách.
Trân trọng cảm ơn!
Tin tức & Sự kiện
Thư viện pháp luật
Hoạt động của Luật Hà Đô